AB dış güvenlik sorumlusu Javier Solana ve Genişlemeden Sorumlu Komisyon Üyesi Olli Rehn, Birliği gelecek yıl Bosna-Hersek'te Yüksek Temsilciler Dairesi'nin sorumluluklarını üstlenmeye çağıran bir öneri hazırladılar.
(Euobserver, AFP - 07/11/08; Reuters, The Economist, B92, B92 - 05/11/08)
 AB'nin Bosna-Hersek misyonu başkanı Dimitris Kurkulas (sağda, AB'nin Genişlemeden Sorumlu Komisyon Üyesi Olli Rehn ile birlikte görülüyor) 5 Kasım Çarşamba günü gazetecilere verdiği demeçte, "Son birkaç aydır Bosna-Hersek'te tanık olduğumuz şey Avrupa değerleriyle uyumlu değildir." dedi. [Getty Images] |
AB dışişleri bakanlarının, 27 ülkeden oluşan bloğu 2009 ortasına kadar Bosna-Hersek'te (BH) Yüksek Temsilciler Dairesi'nin (YTD) sorumluluklarını üstlenmeye çağıran bir öneriyi kabul etmeleri bekleniyor.
AB'nin dış politika sorumlusu Javier Solana ve Genişlemeden Sorumlu Komisyon Üyesi Olli Rehn, belgeyi BH'de kötüye giden siyasi durumla ilgili endişeleri arttığı bir dönemde hazırladılar.
Reuters'in haberine göre öneride, "Statüko sürdürülemez ve bu durumun uluslararası toplum varlığı ve yaklaşımının parametrelerini değiştirmeye hazır olana kadar değişme olasılığ da yoktur." deniyor.
YTD, BH'deki 1992-1995 ihtilafına son veren Dayton Barış Anlaşması'nın bir ürünüydü. Kurumun ilk olarak 2007 başında kapanması ve ülkedeki öncü rolünü bir AB Özel Temsilcisine (EUSR) devretmesi gerekiyordu. Ancak 40'tan fazla ülke ve uluslararası örgütten meydana gelen Barış Uygulama Konseyi (PIC), BH'nin kendi işlerinin sorumluluğunu üstlenemeyeceği yönündeki endişeler üzerine dairenin kapanmasını erteleme kararı aldı.
Ülkedeki siyasi durum, önde gelen siyasi liderlerin milliyetçi duyguları körüklemeleriyle Ekim 2006 genel seçimlerinden bu yana kötüye gidiyor. Atışmaların sonuncusu, BH'nin üçlü cumhurbaşkanlığının Boşnak koltuğunu kazanan Haris Silayciç'in 23 Eylül'de BM Genel Kurulu'nda yaptığı bir konuşmada SC'nin oluşmasının Barış Anlaşmalarının bir "hatası" olduğu ve "soykırımın ödüllendirilemeyeceğini" söylemesiyle başladı. BH devletine her zaman karşı çıkmış biri olan rakibi SC Başbakanı Milorad Dodik de buna tepki olarak 10 Ekim'de televizyona verdiği bir röportajda YTD'nin kendisini görevden almaya çalışması halinde SC'nin bağımsızlığını ilan etmekle tehdit etti.
Sonuç olarak, etnik gerginlikler derinleşti ve BH'nin AB üyeliği açısından önemli reformların uygulanması durdu.
Bildirildiğine göre, Solana-Rehn önerisinde BH'deki çekişen siyasi liderleri bunun yerine AB üyeliği için gereken reformlara odaklanmaya zorlayacak iç güçlerin yokluğunda, "bugün AB'nin daha güçlü bir müdahalesine hiç olmadığı kadar ihtiyaç duyulduğu" ifadesi yer alıyor.
Liderler ayrıca AB'yi, YTD'yi kapatma yolunda adımlar atarak ve EUSR'nin BH'deki kalan yetkileri devralmasına izin veren yeni bir BM kararı çıkararak kısa ve orta vadede "ülkedeki siyasi nüfuzunu en üst düzeye çıkarmaya" da çağırdılar. Belgede AB'ye "2009 ortasına kadar hazır olması" yönünde çağrıda da bulunuldu.
BH'nin AB ile imzaladığı İstikrar ve Ortaklık Anlaşması'nın (SAA) unsurlarının "reformların lokomotifi" görevi görmesi gerekiyor.
PIC İcra Kurulunun YTD'nin geleceği ve olası kapatılmasını bu ay tartışması bekleniyor. Gözlemciler, konseyin BH'deki faaliyetlerine son verecek bir kararın, büyük oranda YTD'nin mevcut bütçesi Haziran 2009'da sona ereceği için destek alacağına inanıyorlar.
Yorumlar