BH’de nüfus sayımı yapmak için zamanı dolarken, siyasi tartışmalar, gerekli yasaların çıkarılmasının önünü kesiyor. AB, bu sorunların BH'nin Birliğe katılım süreci açısından olumsuz sonuçlar doğurabileceği konusunda uyarıda bulunuyor.Vlatko Vukotiç, Southeast European Times, Saraybosna – 15/12/08 Vatandaşların, din ve ana dil ile ilgili soruları yanıtlamasının gerekli olup olmadığı konusu tartışılıyor. [Getty Images] Bosna Hersek’te (BH) siyasetçilerin görüş ayrılığına düştüğü pek çok konudan biri de nüfus sayımı. 1991 yılında yapılan son nüfus sayımının ardından savaş çıkmış ve tahmini 2,2 milyon kişi evini terketmişti. Bunların yarısı geri dönmedi -- 400 bin kişinin yurtdışında yaşadığı tahmin ediliyor.BH’deki üç ana millet olan Boşnaklar, Sırplar ve Hırvatların temsilcileri, 2011 yılında AB normlarına uygun bir nüfus sayımı yapılması konusunda hemfikir. Fakat vatandaşların etnik kimlik, din ve ana dillerini belirtmelerinin gerekli olup olmadığı konusunda anlaşmazlığa düşüyorlar. Sırplar, nüfus sayımında bu soruların sorulmasını isterken, kendi topluluklarına mensup pek çok kimse ülkesine geri dönmediği için Boşnaklar ve Hırvatlar bu fikre karşı çıkıyor.Avrupa Parlamentosu ve AB Bakanlar Konseyi, bu yaz, üye ülkeler ile BH gibi aday ülkelerde yapılacak nüfus sayımları ile ilgili bir yasa çıkardı. AB’nin önerdiği anketlerde etnik kimlik ya da milliyet ile ilgili soruların bulunması gerekmiyor.AK’nin BH delegasyonunun başkanı Dimitris Kurkulas, "Bu tür soruları ekleyip eklememek, ülkelerin kendi kararlarına bağlı. Yine de BH’deki taraflardan yalnızca birinde gerçekleştirilecek bir nüfus sayımı, AB için tatmin edici olmayacaktır, çünkü bütün ülkeyi kapsayan bir nüfus sayımı olması gerekiyor ", dedi.Avrupa Komisyonu (AK), BH’nin gecikmeden bir nüfus sayımı yapamaması halinde, katılım görüşmeleri de yapamayacağı konusunda uyarıda bulundu. AB’nin bölgesel kalkınma politikaları ve bütçe kararları, güvenilir sosyo-ekonomik verilere dayalı olarak belirleniyor ve bu veriler olmadan, AB politikalarının uygulanması mümkün değil. AK’nin BH delegasyonunun başkanı Büyükelçi Dimitris Kurkulas, " BH’deki taraflardan yalnızca birinde gerçekleştirilecek bir nüfus sayımı, AB için tatmin edici olmayacaktır, çünkü bütün ülkeyi kapsayan bir nüfus sayımı olması gerekiyor ", dedi. [BH hükümeti] AK’nin Batı Balkanlar direktörü Pierre Mirel, "Bölgesel politikalarımız için 2013 yılına kadar idari birimlerle ilgili bir anlaşmaya varmalıyız. İşte bu yüzden BH’nin yeni verilere ihtiyacı var", dedi.Yıllar süren tartışmaların ardından, ülkenin önde gelen üç siyasi partisinin liderlerinin anlaşmaya varması umutları yeniden yeşertti. Demokratik Eylem Partisi (SDA) lideri Süleyman Tihiç, Bağımsız Sosyal Demokratlar Birliği (SNSD) lideri Milorad Dodik ve Hırvat Demokratik Birliği (HDZ) lideri Dragan Coviç, nüfus sayımı ile ilgili olarak ülke çapında geçerli kanun kabul edilirse, 2011 yılındaki nüfus sayımı anketinde etnik kimlik, din ve dil ile ilgili soruların bulunması gerektiği konusunda anlaşmaya vardı. Liderler ayrıca, milletlerin tüm devlet kurumlarındaki temsil durumunun, 2014 yılına kadar, 1991 yılında yapılan nüfus sayımının sonuçlarına göre belirlenmesini kabul etti.Tihiç ve Coviç, bu tür bir yasanın kabul edilmesini garanti altına alacak parlamento gücüne sahip değil. Devlet düzeyindeki koalisyon ortakları olan BH Partisi (SBiH) ve HDZ 1990, Tihiç ve Coviç’in önerisini kınadı. Bu partilerin liderleri Haris Silajdziç ile Bozo Ljubiç, bu tür nüfus sayımı kurallarının, Boşnak ve Hırvatların taleplerini gözardı ederek, SC hükümetinin çıkarlarına hizmet ettiğini düşünüyor. Anlaşmanın taraftarları, devlet düzeyindeki parlamentodaki çok sayıda muhalifi, evet oyu kullanmaları yönünde ikna edebilmeyi umuyor.Diğer taraftan AB Bakanlar Konseyi, üç partinin anlaşmaya varmasını memnuniyetle karşıladı. Yüksek Temsilci Miroslav Lajcak, BH’nin en güçlü üç partisinin liderlerinin anlaşmaya varmasının ardından "olumlu işaretler" gördüğünü söyledi. Lajcak, "Bu, doğru yönde bir adım ve artık hayata geçirilmesini bekliyoruz", dedi.BH Bakanlar Konseyi, İstatistik Kurumuna 2011 nüfus sayımı için hazırlıklara başlaması ve nüfus sayımı yasa taslağının hazırlanmasında görev alacak çalışma grubunun üyelerini belirlemesi yönünde talimat vererek ilk adımı attı. Konsey ayrıca devlet ve taraf düzeyindeki ilgili bakanlıkların, 2009 ve 2014 yılları arasında dönecekler için bir program hazırlamalarını istedi. Uzmanlar, söz konusu çalışmaların toplam 20 milyon avro ya da diğer bir deyişle vatandaş başına 5 avroya malolacağını tahmin ediyor. Son nüfus sayımından sonra tahmini 2,2 milyon kişi BH’yi terketti. [Arşiv] Son sayımın üzerinden hiçbir kayıt tutulmadan 17 yıl geçtiği için, uzmanlar, BH’de kaç kişinin yaşadığı konusunda fikir birliğine varamıyor. 1991 yılında ülke nüfusu 4.377.033 kişiydi. Hükümet, bu rakamın 3,8 milyona düştüğüne inanıyor. Amerikan Merkezi İstihbarat Teşkilatı CIA ise, Temmuz ayında ülke nüfusunu, -- tahminen yüzde 48 Boşnak, yüzde 31,7 Sırp, yüzde 14,3 Hırvat ve yüzde 0,6 diğer topluluklar olmak üzere -- 4.590.310 olarak belirledi.BH’de nüfus sayımlarının tarihi Avusturya-Macaristan dönemine, 1879 yılına dayanıyor. 1879-1991 yılları arasında 12 nüfus sayımı yapılmış. Tüm sayımlarda, vatandaşlardan dini inançlarını belirtmeleri istenmiş. Yugoslavya’da yapılan tüm nüfus sayımlarında vatandaşlardan milliyetlerini belirtmeleri de talep edilmiş.BH, ülke genelinde bir nüfus sayımı gerçekleştirmeyi başarabilirse, elde edeceği bulguları komşularınınkilerle karşılaştırma şansına sahip olacak. Komşu ülkelerde yapılan tüm sayımlarda, insanların savaş nedeniyle yer değiştirdiklerine dair işaretlere rastlandı. Hırvatistan’da 2001 yılında yapılan nüfus sayımı, nüfusun yüzde 2,6 oranında azaldığını gösterdi. Etnik Sırp nüfusu, üçte iki oranında azalarak yüzde 12,2’den yüzde 4,5’e geriledi. Sırbistan’ın 2002 yılına ait nüfus sayımında bir ilk yaşandı; ülke tarihinde ilk kez (65 yaş üstü) yaşlı vatandaşların sayısı, (18 yaş altı) çocukların sayısını geçmişti. Karadağ’da Sırp azınlığın oranı 1991’de yüzde 9 iken, 2003 yışında yaklaşık yüzde 32’ye yükseldi. Kosova ise, 28 yıldan sonra ilk kez 2009 yılında bir nüfus sayımı yapmayı planlıyor.Kendi ülkelerinde de, tıpkı Kosova örneğinde olduğu gibi, geniş çaplı bir nüfus değişimini gösteren bir tablonun ortaya çıkacağını tahmin eden BH’li analistler, nüfus sayımının, bugüne kadar yapılan pek çok seçimin gösterdiği sonuçların aynısını -- yani çok az sayıda Boşnak, Sırp ve Hırvatın, hâlâ son nüfus sayımında yaşadıkları yerde yaşadıklarını -- göstereceğini düşünüyor.Bu içerik SETimes.com için hazırlanmıştır.