Makedonya Cumhuriyeti’nde nüfus sayımları, eskiden beri Makedonyalı Türkler için hayati bir mesele olduğunu göstermiş, onlar açısından önemini korumuş bir konudur. Hatta zaman içinde önemi giderek artmış bir mesele oldu. Olması da haliyle yerinde bir konudur. Makedonya’da yaşayanların kendi dediklerine bakarsanız sadece Makedonya Cumhuriyeti denen bu ülkede 2 milyon kadar halkın sayısı belki de katlanabilir. İster inanın ister inanmayın 4 milyona da çıkarabiliriz. Sonra birileri “Büyük Makedonya”dan bahsediyorlar! İşte Makedonya Cumhuriyeti ‘keyiflere’ göre nasıl kolayca büyüyor.
Burada nüfus sayımlarından çok önemli bir mesele daha var: Makedonya cumhuriyetinin adı konusu. Düşünün hele: kendi devletimizin adını bir başkaları kararlaştırmak istiyor! Öyle de olacak. Başkalarının gene ‘keyifleri’ için Makedonya uluslar arası kapsamda olsa dahi ad değişikliği yaşayacak bir devlettir! Ama bu konuyu bir başka yazıya bırakayım!
Nüfus sayımlarından gerçekte 2001 yılında yapılması gerekenler 2002’ye ertelendi. O zaman Makedonya’da ‘havalar çok sıcaktı’ diyelim. 2011 yılında yapılması gerekenler de “havanın daha serin olması için 1-15 Nisan 2011 tarihine alındı. Nüfus sayımları yeni bir alışkı aldığına göe 2021 sayımlarının tarihi bilmem ne zamana kalır. Ama bildiğim tek şey, o zaman her şey bilgisayarla çözülecektir. Şimdi her kurum bilgisayara sahip!
Buradan çıkarılacak birçok anlamdan biri: Makedonya’daki nüfus sayımları sadece Türkler açısından değil, diğerleri için de uzun bir dönem daha öneminden kaybetmeyecektir! Gönül diler ki bu dönem dönem kalır da “çağ” olmaz!
Genel bakıldığında, Makedonya’daki Türk nüfusla ilgili veriler yayınlanıp bildiriliyorsa da bu konunun devamlı açık kaldığı izlenmektedir.
Bir başka konu da var, bir ülkede istikrar açısından nüfusun önemli görülmesi mümkün olabilir. Hele hele Makedonya gibisinden bir ülkede nüfus konusunun çok duyarlı bir mesele olduğunu kabulleniyorsak, bunun da ayrı bir mesele olduğu sonucuna varılmaktadır.
Her üç nedenden giderek bu konuya eğilmede belirtilenler de bir çokgen içinde değerlendirilmelidir.
* * *
Makedonya’da nüfus sayımlarına dayanan verilerden hareketle Makedonya nüfusu içinde sayılarla Türk nüfusunun dökümünü yapmadan, Makedonya derken, konumuzun bölgesel bir sınırlamasının da olduğunu hatırlatmak yerindedir.
Bilinen bir gerçektir ki, Makedonya tam bölgesel bütünlüğünü yalnızca Osmanlı Devleti’nde yaşamış bulunmaktadır. Bu bölgenin daha sonraları Avrupa’nın Balkanlar politikaları doğrultusunda değişiklikler yaşadığını da anmalıyız. Osmanlının Balkanlardan çekilmesinden sonra Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı ve bunun devamı olan Yugoslavya Krallığında ‘Güney Sırbistan’ ve ‘Vardar Banlığı’ (Vardar Düklüğü) adıyla anılan bu bölgenin asıl adı olan ‘Makedonya’ kelimesine resmi olarak rastlamak mümkün değildi.
2. Dünya savaşı yıllarında Makedonya’yı ikiye ayrılmış görmekteyiz. Günümüz Makedonya'sının sınırları içinde bulunan bu bölgenin Doğusu Bulgaristan altındayken, Batısı İtalya elinde görülüyorsa da, dolaysız olarak Arnavutluğun ilgisindeydi. Haliyle Makedonya yine Makedonya değildi.
Eski Yugoslavya’nın kuruluşuyla bu bütünlüğü oluşturan federe devletlerden birinin Makedonya olması kararıyla günümüz Makedonya’sının devlet olarak oluşumundan artık söz edilebilir.
Buradan giderek konumuz günümüz Makedonya’sı sınırları içinde kalarak meseleye yaklaşmaktadır.
Konuya girmeden önce değinilmesi gereken ikinci bir mesele daha var. Osmanlının Balkanlardan çekilmesinden sonra bu bölgelerde Avrupa politikalarının ölçü ve anlayışına dayanarak oluşan devletlerde Avrupa’nın çok bilinen bir anlayışının hâkim olduğunu bir daha anmakta fayda vardır. Sizlerinde bildiğiniz gibi, Avrupa’nın en çok Müslüman unsurundan arınması politikalarının sonucu olaraktan Avrupa’da Müslüman ve Türk kelimelerinin anlamlarının aynı içerikle kabullenmesini halen yaşamaktayız. Müslüman’ın Türk anlamına geldiği, Türkün Müslüman anlamını verdiği zihniyeti içinde olan Avrupa’nın bu anlam kargaşası içinde bulunmasının, Osmanlının çöküşüyle kurulan devletlerde de aynı anlamın farksız yansımasının örneğini son Bosna savaşında bile yaşadık. Orada Sırp ve Hırvatlar Boşnakları değil “Türkleri” öldürüyordular!
Dahası Kosova olaylarında Sırplar Arnavutları değil, Müslümanları öldürüyorlardı. Kosova ve dolayısıyla Sırbistan veya daha geniş olarak Yeni Yugoslavya’nın yıllarca izlenen politikalar sonucu Türklerle meselesi “göçle” bitmişti sanılıyordu. Tutmayan bu tez itibariyle, Kosova’da Arnavut demek Müslüman demekti, Müslüman’ın Arnavut anlamına geldiği gibi. Müslüman genellemesiyle Türk Kavramı arasındaki anlam karışıklı Avrupa için biten bir olay değildi hala!
2001 Makedonya olaylarını değerlendirdiğimizde, ilk bakışta Makedonlarla Arnavutlar arasında olan durumun temelinde Hıristiyan- Müslüman çatışması duygularının yattığını Hıristiyan kesimin, Müslüman Türklerin ev ve çalışma yerlerini, Türk-İslam eseri olan camileri kundaklaması geçmişten bugüne uzanan anlayışın devamıydı. Kim ne derse desin bunun tersini kabullenmek mümkün değildir.
Yine Krallık Yugoslavya’ya bir dönelim. Birazdan ileri sürülen bu zihniyet içinde olan bir Yugoslavya’da Müslüman kesim Yugoslav Müslümanları olarak kaydedildiği halde, Müslüman nüfusun sayısı tam belirtilmiş olsa bile, Müslüman toplulukların milli mensubiyetine dayalı sağlam verileri bulmak zordur. Kaldı ki, bu kapsamda konumuz olan Makedonya nüfusu içinde Türklerin sayısını göstermek varsayımdan öteye gidemez. Bize önemli olanı, burada bir Türk toplumunun hayatını devam ettirmiş olmasıdır. Hatta Krallık Yugoslavya’da okullarda bir dönem Türkçe tedrisatın yapılması, bundan sonra sadece Türkçe dersinin okutulması(1) gibisinden veriler, bu toplumun buralarda asırlarca varlığını sürdürmüş, sonralara doğru etkisini sezdirmiş unsur olduğuna işaret etmektedir.
Osmanlıdan sonra iki krallık içinde Makedonyalığını yaşayamayan Makedonya, 2. Dünya Savaşında yeni bir bölünmeyle yüz yüzedir. Daha önce de anıldığı gibi Bulgar istilası altında bulunan Doğu Makedonya’da Avrupa’nın Balkanları Müslüman unsurdan arıtma politikalarını esas alarak, ilk aşamada en azından Müslüman nüfusu etkisiz kılabilmek için, Bulgaristan Çarlığının Makedonya’da Müslüman kesimi, milli mensubiyete dayanarak, bölmek bölüştürmek çabası içinde olduğu gözlenmektedir. O dönemde Makedonya’nın bu kesiminde yani doğusunda Türk, Arnavut ve Çingenelerin yaşadığını görmekteyiz. Hatta Bulgar idaresinin verdiği kimlik belgelerinde ilk bakışta daha fark edilecek ayrı birer işaretle milli mensubiyet belirtilmekteydi(2). Bunlar yanında Makedon’ca konuşan Müslüman topluluğun Bulgar Müslümanları olarak kabullenmesiyle, Müslüman toplulukların Hıristiyanlar karşısında azınlıkta olduklarının yansıtılması istendiği belli olmaktadır. Hatta tümünün değişik milli topluluklardan gelmelerine rağmen, Hıristiyanları yalnızca Bulgar kabullenmekle, Bulgar idaresi, değişik milli mensubiyetli Müslüman topluluklar yanında, dini Hıristiyan ve milli mensubiyeti Bulgar olan daha ağırlıklı bir çoğunluğu sağlamak için gayret sarf etmiştir(3).
Batı Makedonya’da her zamandan mevcut olan Hıristiyan varlığına karşın Müslüman ağırlığının sezilmesi, ayrıca Arnavutluğa muhtemelen bağlanmasının mümkün olabileceği düşüncesine dayanıp, burada bir Müslüman Arnavut ağırlıklı topluluğun oluşturulması fikrinden giderek bu kesimde her Müslüman’ın Arnavut gösterilmesi gerçeğiyle karşılaşmaktayız(4). Yalnız şurada bir şeyin daha belirtilmesinde fayda vardır. Bunu söylerken bu cümlelerin Arnavutların üzerine gitmek anlamına getirilmemesi gerekir. Çünkü Üsküp'te daha az olsa bile, yine de Batı Makedonya’da Üsküp'ten Struga'ya kadar uzanan bölgede bu görüş doğrultusunda, daha sonra bundan vazgeçmelerine rağmen, içinde Türk aydınlarının da bulunmasına kadar uzanan bir teslimiyetçilik de mevcuttu. Hele hele 2. Dünya Savaşı yıllarında yaşananlar göz önünde bulundurulursa, o yıllarda Arnavutların kendi emelleri doğrultusunda haklı olarak çalıştıklarını kabullenen, o dönemde sezilir bir seviyeye ulaşan bu durum inkâr edilemez. Aynı duruma bugün de rastlanılmaktadır!
Böylesi gelişmelere sahip 2. Dünya Savaşını kapsayan yılların ardından, Eski Yugoslavya’da artık federasyonun öğelerinden federe devlet olarak beliren Makedonya’nın kurulmasına rağmen, bu devletin akıbeti henüz belli değildi. Özellikle Balkan Federasyonu düşüncesinin yaşaması, bu federasyona Arnavutluğun da katılması ihtiyacından hareketle 2. Dünya Savaşı sonrası Yugoslavya’da Makedonya’nın Batısı olarak adlandırdığımız bölgelerle Kosova'da Türklerden daha doğrusu Türk varlığından söz edilmemektedir. İnanç unsurunun zayıflatılmasıyla Balkanlarda ve dolayısıyla Avrupa’da Müslüman etkinin de azaltılmasına götürecek yeni bir denemeye başvurulduğu izlenen 1945-1951 yıllarını içine alan dönemde hala Balkan Federasyonu düşüncesi günceldir. Ancak bu federasyonun kesinlikle kurulamayacağı anlaşıldığı anda, o zamanki devletin bir kararı ile Kosova'da olduğu gibi Makedonya’nın batısında da gece aşırı Türklerin yaşadığı ortaya çıktı. Tabii Makedonya’nın Batısında beş altı yıl Türklerden bahsedilmezken bir anda buralarda Türklerin de bulunduğunu dile getirmek, Çarlık Bulgaristan’ın anlayışından öteye gidemeyen bir başka yaklaşımın veya tutumun belli bir süre gündemde kaldığını göstermektedir. Gaye İslav ve Hıristiyan olmayan toplukları edebildiğince dağınık göstermek, onlarla baş edilemeyeceği anlaşılacağı andan itibaren yine aynılarının buradan uygun bulunacak yöntemlerle arıtılmasına uygun fırsatların kollanması beklenecekti.
Bugünkü Makedonya’nın da içinde bulunduğu bu bölgede söz konusu gelişmeler içinde ezilen Türklerin nüfusunda anlaşılması, kabullenmesi zor durumların yaşandığını göz önünde bulundurarak sayılarda haliyle bir sürü değişikliklerin, doğrular yerine eğrilerin bulunduğu ayandır. Doğrulardan uzakta olan gelişmeler, Türk nüfusunu olumsuz etkilerken, bu milli topluluğun bu bölgedeki etkisinin giderek zayıflamasına yol açmıştır.
Makedonya, içinde bulunduğu federasyonda durumların o zamanın anlayışından hareketle sakinleşmeden sonra daha gerçekçi bir içerikle adımlamaya başlıyor. Federasyon bünyesinde yapılan sayımlar içinde kalınmasına rağmen Türklerle ilgili ilk sayıların gün yüzüne kavuşması yaşanmaktadır.
1945-1953 yılları değişik hesapların yapıldığı bir dönem olarak arkada bırakılırken, Makedonya’da 1953 yılı nüfus sayımının yapılması bir bakıma konumuza sağlam bir esası oluşturacak araştırma özelliği vermektedir. Nedir ki, bu sayım Makedonya’da Türk nüfusu ile ilgili olarak tam sayıyı vermek açısından pek de önemli değildir. Ama hiçbir sayıya ulaşmamanın bir sayıya kavuşmaktan faydalı olamayacağını bilerek, bu nüfus sayımının sonuçları açısından önem taşıdığını yadsıyamayız. Zira geçen dönemin etkilerinin hala sezildiği günümüz Makedonya’sında aynı ana ve aynı babadan bir kardeşin Türk bir kardeşin Arnavut deklare olmalarının gerçeğinden hareketle, aynı inancın mensubu olan Türk ile Arnavut nüfusun arasında sayı itibariyle sınırın nereye konulabileceğini bugün bile kestirmek zor(5). Tabii bu, Makedonya genelinde söylenen bir görüştür.
Bunun yanında Makedonca konuşan ancak her sayımda kendilerini çoğunlukla Türk, bundan biraz daha az Arnavut ve en az da Makedon Müslüman’ı, İslamlaştırılmış Makedonlar ve son zamanlar da (bu işin öyle kolayından aşılacağını öne sürmek isteyen bir grubun ve siyasi eğilimin) sözde bildirgesi halk arasında Batı Makedonya’da Torbaş (Torbeş) ve Doğu Makedonya’da da Pomak olarak adlandırılan toplulukların milli mensubiyet konusunda kendilerini hangi milliyete bağlı gösterdiklerinden çıkan sayıların tam ve doğru belirtilip belirtilmemesi her zaman için bir soruyu oluşturacağı kesindir. Zira Makedonya’da, gerek Doğu gerekse Batıda bu toplulukların Türklüklerinden kuşkuya gerek yok. Onların milli duygularından kaynaklanan milli mensubiyetlerini Türk belirtmeleri bile kendi başına Türk olduklarını kanıtlamalarında yeterli delildir.
Öte yandan 1990 sonrası çoğulcu sisteme geçen Makedonya’da milli esasa dayanarak kurulan partilerin söylemlerine bakılırsa, burada apayrı bir durumla karşı karşıya gelmekteyiz. Makedonları toplayan partiler resmi nüfus rakamlarını kabullenirken, Makedon olmayan parti ile dernekler resmi nüfus sayımlarındaki sonuçların çok üstünde rakamlar vermektedirler. 1994 yılında tekrarlanan nüfus sayımındaki resmi rakamlar Makedonya’da 1295964 Makedon’un yaşadığını göstermektedir. Resmi rakamlara göre Makedonya’da 441104 Arnavut, 78019 Türk, 43707 Çingene, 40228 Sırp, 8601 Ulah, 36427 diğerleri ve 1882 milli mensubiyeti belirsiz(6) vatandaş yaşamaktadır. Bu aslında 1994 yılında yapılan ve Makedonya vatandaşlığına sahip kişileri kapsayan sayımlardan alınan verilerdir.
Şimdi birlikte Makedon olmayanların sayılarını partilerle derneklerin verdikleri sayılarla değerlendirelim. 1994’te tekrarlanan sayım öncesi Arnavut partiler sayılarının 650000 üzerinde olduklarını söylerken, Türkler Makedonya’da 180000’den fazla Türkün yaşadığını, Sırplar Makedonya’da 100000’den çok Sırp’ın bulunduğunu, Çingeneler 150000 kadar çingenenin yaşadığını, Ulahlar 70000’i aşan bir rakamda olduklarını dile getirmekteydiler (7). Diğerleriyle birlikte bu rakamları topladığımız zaman Makedonya’nın nüfusunu 2.5 milyona varmış gibi göreceğiz. Makedon olmayan bazı gazeteci, yazar ve siyasetçinin yazdıklarından çıkarılacağı gibi Makedonya’da şu veya bu sebepten vatandaşlık statüsünü henüz çözemeyenleri resmi rakama katarak toplam nüfusun 2.300.000’i(8) aştığını göz önüne alırsanız, o zaman bu sayının partilerin ileri sürülen gayri resmi söylemlerinin tavan rakamıyla, resmi verilerin tabanı arasında ortada gezen bir sayı olduğu anlaşılacaktır. Nedir ki, henüz bir resmiyet kazanamayan bu rakamlar
karşısında yine 1994 yılında Makedon vatandaşlarının nüfus sayımı esnasında Makedonya’da yaşayanların sayılarının 1.945.932 olduğunu, bunlardan 1923499’unun ülkede olduğunu ve 22433’ünün dışta bulunduğunu kabul ederek konuşmayı zorlatıyor. Zira biz bu sayıları her şeye rağmen resmi rakamlara göre şöyle sıralayabiliriz(9):
Milli mensubiyet | Toplam ****** | Ülkedeolanlar | Dıştaolanlar |
Toplam | 1945932 | 1923499 | 22433 |
Makedon | 1295964 | 1286544 | 9420 |
Arnavut | 441104 | 430918 | 10186 |
Türk | 78019 | 76971 | 048 |
Çingene | 43707 | 43198 | 509 |
Sırp | 40228 | 39855 | 373 |
Ulah | 8601 | 8553 | 48 |
Diğerleri | 36427 | 35668 | 759 |
Belirsiz | 1882 | 1792 | 90 |
Yine resmi sayım verilerinden oluşan ve dışta bir yıldan çok yaşayanları da kapsayan bir başka listede toplam nüfus 2106664 olarak gösterilirken(10), milli mensubiyetlerin sayılarında da değişikliğin olduğunu kabullenmek gerekir.
İşte bu rakamlar kargaşasında Türklerin gerçek sayısını bulmanın daha da zorlaştığını söylemek mümkün.
Makedonya Cumhuriyetinde 1953-1994 tarihleri arasında 5 sayım gerçekleşmiştir. 1991 sayımları, genelde Arnavutlar tarafından kabullenmemesi, daha doğrusu boykot edilmesi gerekçesiyle uluslararası girişimle 1994’te tekrarlandı. Türkler, 1991 sayımının Türklerin sayısının azaltılmasını gösteren durumdan bu sonuçların kabullenmeyeceğini belirterek, Merkez Jupa'daki boykotu desteklemişlerdir.
Türklerde devamlı nüfus düşüşünü gösteren bir tablo da var. Yapılan 5 nüfus sayımın Türklerle ilgili verileri bu düşüşü gösterirken, haliyle düşüş sebeplerini veremez. Ancak sayılar bir sürü soru işaretlerini ortaya koymaktadır. Neden, niçin, nasılların sayısı azalan nüfus oranından sanki fazla gibi görünüyor.
1953-1994 yılları arasındaki sayım listesindeki veriler şöyledir(11):
... | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 1994 |
Toplam | 1304514 | 1406003 | 1647308 | 1909136 | 2033964 | 2106664 |
Makedon | 860699 | 1000854 | 1142375 | 11279323 | 1328187 | 1401389 |
Arnavut | 162524 | 183108 | 279871 | 377208 | 441987 | 484228 |
Türk | 203938 | 131481 | 108552 | 86591 | 77080 | 82976 |
Sırp | 35112 | 42728 | 46465 | 44468 | 42775 | 40972 |
Çingene | 20462 | 20606 | 24505 | 43125 | 52103 | 47363 |
Ulah | 8668 | 8046 | 7190 | 6348 | 7764 | 8730 |
Diğerleri | 13111 | 19180 | 38350 | 72037 | 84068 | 41006 |
Bu tabloda 1994 yılına ait sayılarla dışta bulunanların tümünün kapsandığı belirtilirken 1994 yılında Türk nüfusunun burada verilen rakam olarak kabullenmesi gerekir. Ancak sonra verilecek rakamların toplamının bunu vermeyeceğini de rahatlıkla görmüş olabileceksiniz.
1991 yılı nüfus sayımının kabullenmemesi sonucu uluslararası etkenin Makedonya’da 1994’te sayımın tekrarını yaşatması nedeniyle de, doğru olmasalar dahi bu rakamları kabullenmeyi gerektirmektedir.
Diğer milli topluluklarda devamlı artış kaydedilirken, Makedonya’da Türklerin nüfusunda azalma izlenmektedir. Azalmanın sebeplerine gelince, bunun en başta göç olduğu bilinen bir meseledir. Gel gelelim durum ve gelişmeler sayıların azalmasındaki sebebin sadece bunun olmadığı doğrultusunda düşünmemize yol açıyor.
Dilerseniz burada sayımlarda sadece Türklerin sayılarına bir daha göz atalım:
... | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 1994 |
Türk | 203938 | 131481 | 108552 | 86591 | 77080 | 82976 |
Resmi bilgilerde Türklerin sayısı 78.019 olarak verilirken şimdi 82.976 nereden çıktı denilebilir. Bunun daha ileride açıklanmasının tekrarlanmamak açısından doğru olur kanısındayız.
Krallık Yugoslavya’da Türklerin göç ettirilmesini amaçlanıp uygulanan projesi Tito Yugoslavcası’nda da takip edilmiştir. Böyle bir uygulamanın ardından gelen 1953 ile 1961 yılları arasında yoğun bir göç sonucu Türk nüfusta böylesine bir azalmanın doğal kabullenmesi normaldir. Nedir ki, 1961 ile 1991 veya 1994 arasındaki azalmada göç etkeni varsa da herhalde o kadar da değildir. Öyleyse Türkler nerede eridiler?! Bu sorunun cevabı herhalde bir başka fırsatta işlenebilir. İşlenmesine işlenebilir de elimizde mevcut verileri, Makedonya’dan göç edenlerle ilgili verilerle kıyaslamadan bunun yapılmasının da mümkün olmayacağını biliyoruz.
Nüfus sayımları aslında bir toplumun yaşadığı ortamdaki konumunu çizmekte önemlidir. Buradan elde edilecek veriler herkesin olduğu gibi Makedonyalı Türklerin de durumlarını aydınlığa kavuşturabilir. Yapılmasını beklediğimiz 2003 sayımlarının önümüze atacağı sayılarla Türklerin lehine yeni bir durumu koymasını bekleyen iyi niyetlilerin sayıca az olduğunu söylemek bir yanılgı olmasa gerek. 1994 yılında tekrarlanan sayımlarda Türklerle ilgili mevcut verilerle Türklerin bugünkü durumuna yakın bir durumu yansıtmak mümkündür. Bu düşünceden hareketle bu sayıları tekrarlarken nerede bulunduğumuzu, durumumuz ve konumumuzun ne olduğunu hatırlamak ve anlamakta fayda vardır. Bunu yaparken de konumumuzun resimlenmesinin sağlanmasına imkân tanınmış olur. Aslında biz Türkler olarak gelişen durumlardan hareketle, konumumuzu bilmiyoruz diyemeyiz. Fakat verilen sayılarla buna bir daha göz atmanın her halde zararı olmaz!
Makedonya’da Türklerin sayısını işlerken, ülkede 1996 yapılan yeni idari-bölge düzenine göre, toplam 123 belediyeden 30’unda Türklerin bulunmadığı anlaşılmaktadır. Buysa bura Türklerin Makedonya’da ne kadar da dağınık bulunduklarını göstermektedir. Bu listeye göz atıldığındaysa, belediyelerde Türklerin nüfusu en az olarak Araçinova ve Polog-Negotino’da 1’er olmakla, en çok da Merkez Jupa’da 4592’dir.
Makedonya cumhuriyetinde yerleşim birimlerine bakıldığında karşımıza sayılarla çıkan sonuçlar Türklerin en dağınık bir biçimde yaşayan milli topluluk olduğunu göstermektedir. Bu dağınıklıksa anayasayla verilen hakların gerçekleştirilmesinde zorlukların belirmesine meydan vermektedir. Ancak nüfus sayımlarının da gerçekleştirmesine sorun yaratmaktadır. Kanunların öngördükleri ya kısıtlı gerçekleştirmelere yol açtığı gibi, kasıtlı gerçekleştirmemeklere de sebep olmaktadır. Bunun en iyi örneğini baı belediyelerde rastlamak mümkündür. Makedon ve Arnavutlar kanun dışı bazı hakları yaşarken, aynı hakların Türklere tanınmadığı göze ilişir.
Nüfus sayımları sayılarda nüfusun ne kadar olduğunu göstermektedir. Buysa sayın ne kadarsa hakkın da o kadardır anlamına gelmemelidir. Oysa geldiği gerçeğiyle yüz yüze gelindiği örtülebilecek bir hata değildir.
Hakça temsil kavramı duruma bakıldığında sayıca temsile dönüştüğünden genel toplumsal gelişmede engel yaratırken, milli toplumlarının sayılarının adli bir şekilde kesinlik kazanmalıdır.
Makedonya genelinde yapılan belediyeler listesine bakıldığında ayrı ayrı her belediyede Türklerin nüfusu şöyle verilmektedir(12-13):
1. Gazi Baba (Üsküp) 695 % 1.0
- Encikova 43
- Gazi baba 644
- Straçintse 8
2. Gyorçe Petrov
(Üsküp) 327 % 0.9
3. Karpoş (Üsküp) 317 % 0.5
4. Kisela Voda
(Ekşi Su-Üsküp) 900 % 0.8
5. Tsentar
(Merkez -Üsküp)4387 % 5.2
6. Çair
(Çayır-Üsküp) 2563 %4.0
- Radişani 25
7. Şuto Orizari
(Üsküp) 60 % 0.4
8. Araçinovo
(Araçinova) 1 % 0.0
9. Berovo (Berova) 97 % 0.7
10. Bistritsa 28 % 0.5
- Kravari 11
- Kremenitsa (Kınalı) 17
11. Bitola
(Manastır) 1559 % 1.8
- Bukovo (Bukova) 8
- Nije Pole 4
12. Blatets 2 % 0.2
- Lipets 1
13. Bogdantsi 88 % 1.0
- Stoyakovo 1
14. Bogovinye 3 % 0.0
- Jerovjane 3
15. Bogomila 16 % 1.2
- Sloga 16
16. Bosilovo
(Bosilova) 506 % 4.1
- Ednokukevo 119
- İlovitsa 242
- Radova 19
- Eski Baldovtsi 122
- Hamzalı 4
17. Brvenitsa 3 % 0.0
- Miletino 2
- Tenova 1
18. Valandovo
(Valandova) 1465 % 12.1
- Bayrambosu 8
- Bahçebosu 2001
- Dedeli 240
- Yosifova 241
- Kızıldoğan 152
- Koçullu 92
- Prstan 105
- Tatarlı 114
- Udova 11
- Çalıklı 277
19. Vasilevo 1716 % 15.0
- Angeltsi 26
- Yüksek Mahalle 410
- Gradoşortsi 486
- Dobroşintse 107
- Yeni Mahalle 192
- Piperova 100
- Radiçevo 15
- Şuşevo 16
- Çanaklı 40
20. Veles (Köprülü)1638 % 2.9
- Buzalkova 22
- Yukarı Orizari 19
- Kruşye 1
- Prelavets 21
- Soyaklar 3
21. Vinitsa 237 % 1.4
- Gradets 11
- Peklani 1
- Trsino 8
22. Vraneştitsa 315 % 19.1
- Çelopek 315
23. Vrapçişte 3211 % 38.2
- Galate 126
- Toplitsa 13
24. Vrutok 676 % 12.4
- Zdunye 676
25. Gevgeliya
(Gevgili) 25 % 0.1
26. Gostivar 4477 % 9.8
- Balindol 2
27. Gradsko 74 % 1.9
- Viniçani 22
- Vodovrati 16
- Koçular 11
- Ulantsi 7
28. Debre 1937 % 11.0
- Y. Kosovrasti 113
- A. Kosovrasti 58
- Otişani 220
- Ocovtsi 231
- Rayçitsa 8
- Cepişte 132
29. Delçovo 138 % 0.8
- Grad 14
- Trabotivişte 3
30. Demir Kapiya
(Demir Kapı) 328 % 6.8
- Barova 1
- Bistrentsi 38
- İberli 6
- Koreşnitsa 172
- Koşarka 44
- Prjdevo 7
- Çelevez 48
31. Demir Hisar 30 % 0.4
- Obednik 6
- Suvodol 20
32. Dobruşevo 224 % 9.4
- Budaklar 200
- Musintser
(Musabosu) 24
33. Dolna Banitsa
(Aşağı Banisa) 2475 % 31.8
- Yukarı Banisa 1239
34. Dolneni 2962 % 25.3
- Gostirajni 16
- Debreşte 2011
- Desova 91
- Lajani 464
- Peştalevo 137
- Tsrnilişte 243
35. Drugovo 291 % 8.2
- Srbyani 139
36. Jelino 24 % 0.1
- Ozmorişte 23
37. Jitoşe 86 % 4.1
38. Zelenikovo 11 % 0.3
- Gumalevo 5
- Strahoyaditsa 6
39. Zrnovtsi 2 % 0.1
40. İlinden 3 % 0.0
- Kadino 1
- Miladinovtsi 2
41. Yegunovtse 2 % 0.0
- Şemşevo 2
42. Kavadartsci
(Kavadar) 178 % 0.5
- Vataşa 2
43. Kamenyane 1370 %11.3
- Yelovyane 670
- Urviç 699
44. Karbintsi 681 % 15.7
- Argulitsa 15
- B. Gaber 43
- Hebipli 11
- Yunuslu 24
- Kılavuzlu 57
- Kepekçili 6
- Krunişte 8
- Kurfallı 58
- Kutsa 125
- Y. Karaorman 1
- Pırnallı 71
- Tarintsi 1
45. Kiçevo
(Kırçova) 2236 %8.1
- Osoy 35
- Raştane 26
46. Kondova 12 % 0.1
- Raşçe 1
- Rudnik Raduşa 1
47. Konopişte 4 % 0.8
- Bohula 4
48. Konçe 530 % 14.3
49. Koçani
(Koçana) 526 %1.6
50. Kratovo
(Kıratova) 7 % 0.1
61. Kruşovo
(Kuruşova) 578 % 5.9
- Aldantsi 105
- Beluşino 9
- Borino 37
- Yakrenovo 98
- Norovo 9
- Presil 121
- Saydevo 199
52. Kukliş 488 % 10.4
- Dorlonbosu 274
- Memişli 82
- Ormanlı 94
- Svidovitsa 38
53. Kukureçani 19 % 0.7
- Drevenik 1
- E. Zmrnova 13
54. Kumanovo
(Kumanova) 389 % 0.4
- Rejanovçe 1
- Rahmanlı 145
- Çerkezi 1
55. Labunişta 2334 % 25.1
- Boroets 54
- Podoritsi 465
56. Lipkova 33 % 0.1
- Mateyçe 1
- Opaye 25
- Slupçane 7
57. Lozova 154 %5.3
- Bekirli 15
- Dorfullu 110
- Karatmanlı 5
- Cumalı 5
- Milino 19
58. Lukovo 5 % 0.3
- Yablanitsa 5
59. Mavrovi Anovi
(Mavrova
Hanları) 16 % 1.2
60. Makedonska Kamenitsa
(M. Kamenitsa)6 % 0.1
61. Makedonski
Brod 75 % 1.4
- İjişte 23
- Oreovets 52
62. Meşeişta 4 % 0.1
- Trebenişta 4
63. Mogila 25 % 0.5
- Trnovtsi 25
64. Murtino 680 % 10.9
- Bansko 680
65. Negotino 289 % 1.6
- Dolni Disan 15
- Dubrova 21
- Krivolak 49
- Pepelişte 58
- Peçternitsa 3
- Timyanik 13
- Tremnik 74
- Tsrveni
Bregovi 14
66. Negotino-
Poloşko 1 % 0.0
- Lomnitsa 1
67. Novatsi 40 % 1.4
- Armatuş 39
- Dolno
Orekovo 1
68. Ohrid
(Ohri) 2353 % 4.5
- Ramne 9
69. Petrovets 120 % 1.5
- Aşağı Güreler 6
- Orta Güreler 90
- Kaplanova 14
- Ognyantsi 10
70. Pehçevo 354 % 6.3
- Tsrnik 331
71. Plasnitsa 4300 % 96.7
- Lisiçani 981
- Preglova 1001
72. Podareş 13 % 0.4
- Yargulitsa 2
73. Prilep
(Pirlepe) 172 % 0.2
74. Probiştip 9 % 0.1
- Dobrevo 4
- İndustriska
Naselba 5
75. Radoviş 3740 % 16.2
- Ali Koç 355
- Buçim 337
- Damyan 198
- Kılavuzlu 235
- Kalugeritsa 11
- Kocalı 308
- Oraovitsa 12
- Pırnallı 136
- Süpürge 61
- Topolnitsa 425
76. Resen
(Resne) 1879 % 10.6
- Asamati 21
- Gorna
Bela Tsrkva 98
- Grnçari 22
- Drmeni 13
- Yankovets 18
- Lavtsi 113
- Tsarev
Dvor 95
- Kozyak 111
77. Rostuşa 3065 % 29.6
- Acievtsi 71
- Velebrdo 186
- Viduşa 62
- Jirovniça 151
- Yançe 9
- Mogorçe 169
- Prisoynitsa 13
- Skudrinye1739
- Trebişte 156
78. Saray 50 % 0.2
- Arnakiya 1
- Grçeç 5
- Kruşopek 6
- Ljubin 10
79. Sveti Nikole
(Kiliseli) 68 % 0.4
80. Sopişte 251 % 2.6
- Derjilova 225
- Patişka 1
- Çiftlik 25
81. Star Doyran
(E. Doyran) 592 % 16.2
- Durutlu 41
- Gökçeli 257
- Kurthamzalı 187
- Yeni Doyran 7
- Urgancılı 22
- Sevindekli 20
- Sretenova 11
82. Struga 998 % 2.8
- Dolna Belitsa 6
- Misleşevo 52
- Oktisi 52
- Radolişta 1
83. Strumiça
(Ustrumca) 2408 % 5.5
84. Studeniçani 3126 % 21.2
- Batintsa 306
- Aşağı
Koliçan 1394
- Draçevitsa 27
- Elova 196
- Malçişte 7
- Morana 73
- Pagaruşa 238
- Tsvetova 835
- Tsrn Vrv 22
85. Teartse 462 % 2.2
- Glogi 1
86. Tetovo
(Kalkandelen) 2077 % 3.2
- Mala Reçitsa 4
87. Topolçani 775 % 22.9
- Erekler 4
- Kanatlar 771
88. Tsapari 5 % 0.3
- Kajani 5
89. Tsentar Jupa
(Merkez Jupa)4592 % 74.1
- Bayramovtsi 246
- Balançi 4
- Breştani 105
- Broştitsa 128
- B. Papratnik 736
- Gorentsi 228
- Dalgalı 116
- Elevtsi 190
- Jitineni 535
- Kocacık 207
- K. Papratnik 631
- Novak 946
- Pralenik 146
- Tsrno Botsi 49
90. Çaşka 647 % 22.5
- Yukarı
Vranovtse 11
- Melnitsa 636
91. Çuçer-
Sandevo 4 % 0.0
- Kuçevişte 4
92. Şipkovitsa 4 % 0.1
- Bozovçe 4
93. İştip 1376 % 3.0
- Baltalı 6
- Dragoevo 5
- Lakavitsa 29
- Penuş 39
- Poçivalo 85
- Puhçe 25
- Seltse 117
- Stepantsi 31
- Çardaklı 17
- Şaşavarlı 85
_____________________________
Toplam: 78019 % 4.0
Belediye kapsamında bu sıralama ve dağılımı içeren Makedonya’nın idari haritasına bakıldığında, Türklerin Makedonya’da ne kadar dağınık oldukları gösteren bir listedir bu okuduklarınız.
Yorumlar