Ayhan Demir
ayhan_demirhotmail.com
Osmanlılar, gönle hitap etmeyen hiçbir kazanımın kalıcı olmayacağını iyi biliyorlardı. Bu sebeple, öncelikle dervişler ve erenler gönülleri fethetmiş, sonra cengâverler maddi fethi gerçekleştirmişlerdi. Aynı yaklaşım, İstanbul’un sarışın kardeşlerinin ülkesi, Bosna-Hersek’in fethinde de gerçerli idi. Bosna-Hersek’in İslamlaşması, hiçbir baskı olmaksızın, kuşaklar boyu süren bir süreçte halkın kendi arzusuyla gerçekleşti.
Bosnalı Müslümanların, İstanbul’a yol arkadaşı olmasına vesile olan erenlerden biri de Ayvaz Dede’dir. Ayvaz Dede, tıpkı Sarı Saltuk gibi, irşad maksadıyla bölgeye giden Horasan erenlerinden sadece bir tanesi idi.
Rivayet o dur ki, Ayvaz Dede, kurduğu değirmende halka ücretsiz yiyecek dağıtıyor ve muhtaçlara yardım ediyormuş. Yaptığı yardımlar sayesinde, halkın sevgi ve güvenini kazanmış. Derken, bir zaman sonra Prusats (Prusac) Kalesi yakınındaki Prensa nehrinin suyu bozulunca içecek temiz su sıkıntısı baş göstermiş. Bunun üzerine Ayvaz Dede, yüksekçe bir dağa çıkmış ve kırk gün kırk gece ibadet edip, Cenab-ı Hakk’a yalvarmış. Kırkıncı günün sonunda duaları kabul olmuş, kuraklık sona ermiş.
Kuraklığın yağan yağmur sebebiyle mi, yoksa Ayvaz Dede'nin duaları sonrası ortadan ikiye ayrılan büyük kayanın, suyun yolunu açması sebebiyle mi sona erdiği hususunda değişik rivayetler olsa da, bu çok mühim değil.
Ayvaz Dede’nin bu kerametinin arından, ikamet ettiği Vesela köyündeki insanlar, dinlerini değiştirip, Müslüman olmaya başlamışlar.
Bosnalı Müslümanlar, adeta bir ahitleşme günü olarak kabul ettikleri bu günü, her yıl Haziran ayının son pazar günü gerçekleştirilen Ayvaz Dede Etkinlikleri vasıtasıyla hafızalarda diri tutuyorlar. Okudukları hatim ve dualarla, bu ahitlerini tazeliyorlar.
Bu yıl 502’ncisi düzenlenecek olan Ayvaz Dede Etkinlikleri, yalnızca komünist Yugoslavya döneminde kesintiye uğramış. Fakat Bosna-Hersek'in bağımsızlığını ilan etmesinin ardından, etkinlikler çok daha yoğun bir katılımla yeniden gerçekleştirilmeye başlanmış.
Ayvaz Dede Etkinlikleri’ne her yıl on binden fazla Müslüman iştirak ediyor. Bosna-Hersek'in bağımsızlığı sonrası, rahmetli Aliya İzzetbegoviç'in katımıyla yapılan etkinliğe ise, 50 binden fazla insan iştirak etmişti.
Orta Bosna’daki Kraula, Prusats ve Ayvatovitsa (Ajvatovica) dağında gerçekleştirilen etkinliklere, sadece Bosna-Hersek’ten değil, ABD, Almaya ve diğer Avrupa ülkelerinde yaşayan Boşnaklar ile Türkiye ve İran başta olmak üzere dünyanın her yanından Müslümanlar katılıyor.
Üzerlerinde Osmanlı dönemine ait kıyafetler, başlarında kırmızı fesler ve ellerinde geldikleri bölgeyi temsil eden ay-yıldızlı yeşil sancaklar olmak üzere Kraula’dan yola çıkan Müslümanlar, önce Donyi Vakuf (Donji Vakuf) şehrine bağlı Prusac kasabasındaki cami önünde toplanıyorlar. Burada gerçekleştirilen “Sancak Merasimi”nin ardından, ismi okunan Boşnaklar, dualar eşliğinde, atlı ve yaya olarak Ayvatovitsa dağına doğru yola çıkıyorlar. Onları takip eden binlerce insan da, Ayvatovitsa dağına doğru yürüyüşe geçiyor.
Yaklaşık sekiz kilometrelik dik bir orman yolunu, kadın erkek, genç yaşlı, başörtülü başörtüsüz binlerce insan, dualar ve tekbirler eşliğinde yürüyor. Yol üstündeki çeşme başlarında kısa molalar veriliyor. Etkinliğin yapılacağı alana varmadan hemen önce, Ayvaz Dede’nin duaları sonrası ikiye ayrıldığı rivayet edilen kayalığın içinden geçiliyor.
Etkinliğin gerçekleştirildiği alana ulaşılınca, başta Ayvaz Dede olmak üzere, tüm şehitler için Kur’an-ı Kerim okunuyor. Ardından tekbirler, salâvatlar ve ilahiler okunuyor, dualar ediliyor.
Bosna-Hersek Cumhurbaşkanlı Konseyi’nin Boşnak Üyesi, Bosna-Hersek Reis-ül Uleması (Diyanet İşleri Başkanı) ve misafirlerin konuşmalarının ardından, hep birlikte öğle namazı kılınıyor. Namazın ardından yine hep birlikte dualar ediliyor.
Etkinliğin sonunda, çiçek ve bayraklarla, gelin gibi süslenmiş atlar toplu geçit yapıyorlar. Atların birçoğunun alınlarında ve atlılardan bazılarının elinde de Türk bayrakları bulunuyor. Son birkaç yıldır, Türkiye’den giden Mehter Takımı da katılanlara konser veriyor.
Bu yıl, 502’ncisi gerçekleştirilen Ayvaz Dede Etkinlikleri, 11 Haziran 2012 tarihinde Prusats kasabasındaki Handan Ağa Camii’nde açılan Evliya Çelebi Sergisi ile başladı. Bu hafta sonu, 24 Haziran Pazar günü, gerçekleştirilecek Ayvatovitsa yürüyüşüyle de etkinlikler sonlandırılacak.
Mikro ve makro ölçekli ekonomik göstergeler ve reel politik, bunu nasıl izah eder bilemiyorum ama bildiğin tek şey: Ayvaz Dede Etkinlikleri ve bu etkinlikler esnasında yaşananlar, adına Türkiye dediğimiz coğrafyanın, şu anki sınırlarının çok ötesinde olduğunun en açık bir göstergesidir. Elbette, bakanlar değil, görebilenler için.
Yorumlar