Tüketiciler benzin fiyatlarında şok zamlarla karşı karşıya kalırken, söz konusu zamlar, kamu bütçeleri için bir nimet olabilir. Fiyat artışlarının yarattığı hoşnutsuzluğa rağmen, hükümetler vergi indirimi yaparak gelirlerinden vazgeçmek istemiyor.Igor Jovanoviç, Southeast European Times, Belgrad – 04/08/08 Bölgedeki tüm ülkelerde petrol tüketimi ithalata dayanıyor ve rekor seviyedeki fiyatlar enflasyon artışına neden oluyor. [Gabriel Petrescu] Küresel pazardaki yüksek benzin fiyatları, Güneydoğu Avrupa bölgesine büyük darbe vuruyor. Bölgedeki tüm ülkelerde petrol tüketimi ithalata dayanıyor ve rekor seviyedeki fiyatlar enflasyon artışına neden oluyor. Tüketicilerin yaşam standartları düşerken, şirketler de artan maliyetlerle baş etmeye çalışıyor.Bölgesel olarak bakıldığında fiyat artışlarından en kötü etkilenenlerin Türk tüketiciler olduğunu görüyoruz. Kurşunsuz benzinin litre fiyatının 2 avroya yakın olduğu ülkede tüketiciler neredeyse dünyanın en pahalı benzinini kullanıyor. Oysa altı yıl önce benzinin litre fiyatı sadece 60 avro sent idi.Türkler şimdi depolarını yaklaşık 105 avroya dolduruyor, ki bu rakam bazı iç hat uçak biletlerinden daha pahalı. Öte yandan ülkede asgari ücret sadece 254 avro civarında. Bu durumda giderek daha fazla vatandaşın toplu taşımayı tercih ediyor olmasına şaşırmamak gerekiyor; ülkede 2007 yılının ilk çeyreğinde toplu taşıma kullanımında yüde 10’luk bir artış yaşandı.Bir diğer seçenek de Likit Petrol Gazı (LPG) sistemine sahip bir araba satın almak ya da mevcut aracı LPG sistemine dönüştürmek, çünkü LPG’nin litresi sadece 95 avro sent. İstatistiklere göre Türkiye’de trafikteki her on araçtan üçünde LPG sistemi kullanılıyor.Dünyanın en büyük petrol üreticilerine yakın oldukları ve bu ülkelerle kârlı anlaşmalar yaptıkları halde, Türkler yine de benzine çok para harcamak zorunda kalıyorlar. Bunun temel nedeni ise vergiler. Yakıt ürünleri üzerinden alınan vergiler, toplam vergi gelirlerinin yüzde 13,9'unu oluşturuyor. Kullanılan eski teknolojiler nedeniyle Sırbistan, Avrupa’nın en yüksek petrol işleme maliyetlerinden birine sahip. [AFP] Bu durum bütçe açısından olumlu olsa da, tüketicilere zarar veriyor. Benzine yapılan zamlar enflasyonu artırırken, ülkede enflasyon oranı – son iki yıldır ilk kez iki haneli rakamlara çıkarak – yüzde 10,12 seviyesine ulaştı.Yüksek benzin fiyatları, yüksek vergiler ve artan enflasyondan oluşan aynı acı reçete Balkanların geneli için de geçerli. Örneğin Sırbistan, kurşunsuz benzinde Avrupa’nın en pahalı on ülkesinden biri konumunda. Temmuz itibariyle kurşunsuz benzinin litre fiyatı 1,42 avroyu bulurken, Eurodiesel’in litresi ise 1,38 avro.Burada da, Türkiye örneğinde olduğu gibi, temel neden vergiler. Uzmanlara göre ülkede yakıt fiyatları üzerinden yüzde 50 gibi oldukça yüksek oranda vergi alınıyor. Ayrıca kamuya ait Sırp Petrol şirketi, ülkede petrol işleme konusunda bilfiil tekel konumunda. Kullanılan eski teknolojiler nedeniyle Sırbistan, Avrupa’nın en yüksek petrol işleme maliyetlerinden birine sahip.Sırbistan şimdi ya maliyetleri düşürüp enerji tasarrufu yapmanın ya da alternatif yakıt kullanmanın bir yolunu bulmak zorunda. Diğer yandan – yüzde 15 düzeyinde olduğu tahmin edilen – yüksek enflasyon da bir an önce önlem alınması yönünde hükümetin üzerindeki baskıyı artırıyor. Fakat yetkililer, vergi indirimi seçeneğine ilişkin olarak hiçbir şey söylemiyorlar.Arnavutluk’taki benzin tedarikçileri de başta yüzde 20 oranındaki KDV olmak üzere yüksek vergilere dikkat çekiyor. Arnavutluk İstatistik Enstitüsünden alınan bilgiye göre ülkede benzin fiyatında yalnızca Haziran ayında yaşanan artış yüzde 6,8 oldu. Temmuz ayında Eurodiesel’in litre fiyatı 1,36 avroya yükseldi.Arnavutluk’ta benzin piyasasını birkaç şirket elinde tutuyor ve fiyatlar sadece artış yönünde değişiyor. Uluslararası piyasalarda fiyatlar düşse bile, bu değişiklikler genellikle Arnavutluk piyasasına yansımıyor.Pek çok uzman, Arnavutluk hükümetinin, benzin fiyatlarındaki artışı, bütçe açığını azaltmak için kullandıklarını düşünüyor. Sırbistan’da olduğu gibi, burada da yetkililer, tüketicilerin yaşadığı sıkıntıya rağmen vergilerde indirim yapma yönünde hiçbir girişimde bulunmuyor.Komşu Makedonya’da da geçtiğimiz aylarda benzin fiyatlarında keskin artışlar oldu. Ülkede 95 oktan Eurostar benzinin litre fiyatı 1,26 avro, 98 oktan Eurosuper benzinin litre fiyatı 1,28 avro ve Eurodiesel’in litre fiyatı da 1,24 avro. Arnavutluk'ta benzin fiyatında yalnızca Haziran ayında yaşanan artış yüzde 6,8 oldu. [Getty Images] Fiyatlardaki bu artış eğilimi, sadece araba kullanmanın maliyetini artırmakla kalmıyor, merkezi ısıtma maliyetlerini de etkiliyor. Başkent Üsküp’e merkezi ısıtma hizmeti sunan şirket, fiyatlara yaklaşık yüzde 60 oranında zam yapmak için Düzenleme Komisyonuna izin başvurusunda bulundu, ki bu rakam bugüne dek Makedonya'da ısınma ücretlerine yapılacak en büyük zam olacak.Hükümet, fiyat artışının yaratacağı şokun etkisini yumuşatmak için bir dizi önlem aldı. Söz konusu önlemler arasında sabit ücretlerde ve taşıt sicil ücretlerinde indirime gidilmesi ya da gümrük terminallerinde bekleyen kamyonlardan daha az ücret alınması gibi yöntemler yer alıyor. Fakat yetkililer, muhalefetin talep ettiği vergi indirimi konusunu henüz değerlendirmeye almıyor.Romanya’da mazot, benzinden daha pahalı. Ülkedeki tek üretici, çoğunluk hissesi Avusturyalı OMV grubunda bulunan PETROM şirketi. ECO Premium 95’in litre fiyatı 1,14 avro, kurşunsuz premium'un litre fiyatı ise 1,13 avro iken, Top Euro Diesel 4 ve Eurodiesel 4'ün litresi sırasıyla 1,24 ve 1,22 avro. Romanya’da sağlam bir otomobil satış pazarı mevcut ve uzmanlar, Romanya halkı tercihini deposu daha ucuza dolan arabalara kaydırsa da, yakıt fiyatlarındaki artış eğiliminin süreceğini düşünüyor.Romanya Cumhurbaşkanı Traian Basescu, siyasi partilere, hem artan benzin fiyatları hem de buna bağlı olarak gıda fiyatlarında yaşanan enflasyon artışına bir çözüm bulmaları için birlikte çalışmaları yönünde çağrıda bulundu. Önerilerden biri, ya benzin ya da gıda fiyatlarında KDV indirimine gidilmesini öngörüyor. Fakat diğer ülkelerde olduğu gibi bu yöntem direnç görebilir. Bu tür bir çözüm, parlamento tarafından kabul edilmesi gerekiyor ve sendikalar şimdiden şikayet etmeye başladılar bile.(Bu makalenin hazırlanmasına katkıda bulunanlar: Ayhan Şimşek, Manjola Hala ve Alina Bandila)Bu içerik SETimes.com için hazırlanmıştır.